ERFENISSEN EN SCHENKINGEN DIE BUITEN DE GEMEENSCHAP VALLEN.

Het komt veel voor dat met name ouders schenkingen doen aan hun kinderen met de bepaling dat deze schenking buiten een eventuele gemeenschap van goederen valt waarin het betreffende kind gehuwd is. Veelal gebeurde dit door het opnemen van een daartoe strekkende bepaling in de schenkingsovereenkomst of in het testament. Sinds 1 januari 2018 is het zelfs hoofdregel geworden, dat schenkingen en erfenissen niet meer in de – vanaf dat moment beperkte – wettelijke gemeenschap van goederen vallen.

In veel gevallen doet zich de situatie voor, dat een dergelijke erfenis of schenking tot het privévermogen van een van de twee echtgenoten behoort. Het geschonken of geërfde bedrag valt dus niet in de gemeenschap van goederen, maar is van de man of de vrouw privé.

In de praktijk komt het echter veelvuldig voor, dat dergelijke schenkingen of erfenissen toch gestort worden op de gemeenschappelijke rekening van beide echtgenoten. Ook komt het veelvuldig voor, dat de betreffende bedragen niet apart gehouden worden, maar gezamenlijk consumptief worden besteed. Er wordt een mooie vakantie mee betaald, of het geld gaat op aan een luxere levensstijl.

De vraag is, wat de consequentie hiervan is. Tot voor kort was de rechtspraak op dit punt verdeeld. Een deel van de rechtspraak, zoals het gerechtshof Den Bosch, was van mening, dat geërfd of geschonken geld dat zonder verdere afspraken consumptief was besteed, door de echtgenoot van wie het afkomstig was, niet kon worden teruggevorderd bij het einde van het huwelijk. Andere gerechtshoven waren van mening, dat dit behoudens uitzonderingen, wel mogelijk was.

Recent heeft de Hoge Raad de knoop doorgehakt. In een uitspraak van 5 april 2019 ECLI:NL:HR:2019:504 bepaalt de Hoge Raad dat het feit dat privégelden consumptief zijn besteed, niet in de weg staat aan een vorderingsrecht van de betreffende echtgenoot op de gemeenschap.

Een praktisch voorbeeld maakt duidelijk wat de gevolgen hiervan zijn. Stel de man krijgt aan het begin van zijn huwelijk een bedrag van € 30.000,= geschonken met een privéclausule. Dit bedrag wordt vervolgens door de man en de vrouw samen besteed aan een wereldreis. Het geld is daarmee opgemaakt. Formeel juridisch betekent dit, dat de betreffende schenking is besteed aan de voldoening van gemeenschapsschulden. De kosten van de reis behoorden immers tot de gemeenschap.

Indien het huwelijk bijvoorbeeld 20 jaar later strandt, kan de man nog altijd met succes stellen dat er € 30.000,= door de gemeenschap aan zijn privévermogen is onttrokken, en dat hij daarom een vordering van € 30.000,= op de gemeenschap heeft.

In de praktijk betekent dit, dat de vrouw aan het einde van het huwelijk € 15.000,= aan de man zal moeten vergoeden.

Deze problematiek speelt niet alleen bij echtscheidingen, maar ook bij overlijden. In geval van overlijden wordt de gemeenschap van goederen immers ook ontbonden, en moet de nalatenschap van de overleden echtgenoot worden vastgesteld. De vordering op de gemeenschap bestaat dan evengoed.
In de juridische literatuur is kritiek op deze uitspraak geuit, maar het is wel een uitspraak van de Hoge Raad en deze uitspraak zal daarom leidend zijn voor lagere rechtspraak. De Hoge Raad geeft nog wel enige aanknopingspunten om aan de hiervoor geschetste consequenties te ontkomen. De belangrijkste mogelijkheid hiertoe, is het maken van afspraken op het moment van de besteding van het geld. Indien op het moment van de besteding van het geld afgesproken wordt dat de echtgenoot uit wiens vermogen het geld afkomstig is, bij het einde van het huwelijk geen aanspraak maakt op terugbetaling, is een dergelijke afspraak geldig. Het is echter wel zaak dat dergelijke afspraken bewijsbaar zijn. Bij bedragen van enige omvang, verdient het dan ook aanbeveling om dit soort afspraken schriftelijk vast te leggen. Een goede vastlegging voorkomt problemen bij het einde van het huwelijk, dit geldt zowel voor de gevallen waarin het huwelijk door echtscheiding eindigt, als in de gevallen waarin het huwelijk door de dood wordt ontbonden.

Ons kantoor is vanzelfsprekend bereid behulpzaam te zijn bij het vastleggen van deze afspraken.